Mity i legendy stanowią od niepamiętnych czasów nieodłączną część życia Inuitów, żyjących wśród surowej, arktycznej przyrody. Północni myśliwi opowiadali je sobie nawzajem podczas długich nocy polarnych lub gdy w drodze zaskoczyła ich pogoda, zmuszając do pozostania przez dłuższy czas w jednym miejscu. Wiele opowieści wyjaśnia, jak powstało Słońce, Księżyc i gwiazdy, dlaczego przyroda jest właśnie taka i dlaczego różne zwierzęta wyglądają tak, jak wyglądają.
Najbardziej zasłużoną postacią, która przyczyniła się do zachowania inuickich opowieści, bajek, legend i pieśni jest duńsko-grenlandzki badacz polarny i pisarz, Knud Rasmussen (1879-1933). Rasmussen zebrał większość grenlandzkich mitów i legend, tłumacząc je na język duński. W ten sposób przyczynił się do głębszego poznania tego małego, ale dumnego i odważnego narodu, a także wzbogacił świat literatury o wspaniałą tradycję narracyjną.
Na podstawie jego obszernego dzieła powstał czeski wybór zatytułowany "Mity i legendy grenlandzkie", który przetłumaczyli Viola Somogyi i Zdeněk Lyčka. Książka ukazała się w wydawnictwie Argo w roku 1998 (drugie wydanie 2007), z charakterystycznymi ilustracjami czeskiego artysty Martina Velíška, z których stworzono również wystawę o tym samym tytule.
Już w najbliższą sobotę, 7 maja 2016, świat inuickich mitów i legend przybliży Zdeňek Lyčka, którego wykład odbędzie w niemieckim Greifswaldzie (niedaleko Szczecina), w tamtejszym Domu Kultury Sct. Spiritus (godz. 11.00). Wykładowi będzie towarzyszyć wernisaż prac Martina Velíška, zawierające jego wizję inuickich opowieści.
Warto dodać, że autor wystąpienia - Zdeněk Lyčka - jest absolwentem inżynierii systemowej na Uniwersytecie Technicznym w Ostrawie oraz filologii nowożytnej ze specjalizacją język duński i angielski na Uniwersytecie Karola w Pradze. Od 1990 roku był pracownikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w latach 1991-1996 pracował w ambasadzie czechosłowackiej (czeskiej) w Kopenhadze, w latach 1998-2002 był dyrektorem Czeskiego Centrum w Sztokholmie, a w latach 2008-2013 ambasadorem Republiki Czeskiej w Danii. Od sierpnia 2015 pracuje jako dyrektor generalny Czeskich Centrów. Jest tłumaczem literatury skandynawskiej i angloamerykańskiej. Wraz z Violą Somogyi otrzymał w 1998 roku nagrodę literacką za przekład "Mitów i legend grenlandzkich" Knuda Rasmussena. Publikuje w czasopismach skandynawskich i amerykańskich. Latem pływa kajakiem morskim, zimą jeździ na nartach biegowych. Czternaście razy ukończył szwedzki Bieg Wazów, a w 2010 roku również Arctic Circle Race na Grenlandii. W 2011 roku przeszedł na nartach cały grenlandzki lądolód, w 2014 roku przepłynął kajakiem z Pragi do Morza Północnego, natomiast w 2015 roku przepłynął kajakiem 1250 kilometrów od źródeł Dunaju do Budapesztu.
Na ilustracji: wyobrażenia inuickich legend autorstwa Martina Velíška
|